محیط چیست؟:/پایان نامه درباره جو سازمانی مدارس ابتدایی

محیط :

محیط سازمانی شامل همه­ی اجزا مانند اشخاص، دیگر سازمان­ها و عوامل اقتصادی و و اشیاء که در خارج از مرزهای یک سازمان قرار دارند می­شود. در محیط سازمانی اشخاص شامل مشتریان ، اهدا کنندگان، تنظیم­کنندگان امور، دیگر سازمان و سهام داران می­باشد.

منظور از دیگر سازمان­ها در محیط سازمان­ها، رقبا، قانون­گذاران و سازمان­ها­ی تنظیم کننده­ی امور می­باشند. عوامل اقتصادی شامل سود پول، کسری موازنه­ی بازرگانی و نرخ رشد تولید ناخالص ملی، اشیاء شامل ساختمان­ها، وسایل نقلیه، درختان و نظایر آن­ها و وقایعی که می­توانند بر سازمان­ها اثر بگذارند شامل شرایط جوی، انتخابات و جنگ می­باشد.

 

2 – 11 – 1 محیط چیست؟

محیط را می­توان به عنوان هر پدیده­ای که در خارج از مرزهای سازمان قرار دارد تعریف کرده به مرزسازمان، به عنوان یک خط خیالی جدا کننده متغیرهایی که تحت کنترل سازمان هستند اشاره شده است. هر چیزی خارج از این مرز چه عامل فیزیکی، چه عامل اجتماعی، تشکیل دهندۀ عنصری از محیط بیرونی است. سرآمد این عامل­ها، ساختار جمعیتی، شرایط اقتصادی، شرایط سیاسی، ساختار فرهنگی، شرایط حقوقی، شرایط جغرافیایی و شرایط تکنولوژی می­باشد.

بررسی شرایط محیطی از جنبه­ی ابعاد و عناصر جداگانه مانند سرعت تغیر، پیچیدگی، ابهام روشی است که بیشتر مورد استفاده قرار گرفته است. برای مثال شرایط محیطی از جهت ابعادی مانند تعادل، تغییریابی، سرعت تغییر، پیچیدگی، ابهام مورد بررسی قرار گرفته و مناسب با این ابعاد ساختار سازمانی و فرآیندهای آن توفیق و تحقیق شده است. لازم به ذکر است ، نوعی هماهنگی و تفاهم درباره­ی این موارد که شرایط محیطی با کدامین ابعاد باید مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد وجود ندارد. نوسندگان مختلف در بررسی و تحقیق محیط از ابعاد مختلفی استفاده کرده­اند. در ذیل دیدگاه بعضی از نویسندگان را در این زمینه می­آوریم.

نویسندگان	چگونگی	ابعاد محیطی
اری و کریست (1965)	بی­رابطه	رابطه
تری بری (1968)	ساکن	متلاطم
کامپسون (1967)	همگون	ناهمگون
چایلد (1972)	ساده (ساکن)	متغیر (متغیری زیاد)
بارنر و استاکر (1961)	متغیری کم	متغیری
لاورسن و لورچ (1969	متعادل	متغیر

 

البته برای تحقیق صحیح و درست، باید طریق اندازه­گیری این ابعاد ابعاد نیز نشان داده شود. بنابراین موقعی که محیط را به عنوان یک عامل تأثیرگذار به ساختار سازمان و فرآیندهای آن می­نگریم، مناسب­ترین ساختارها و فرآینده در شرایط محیطی با ابعاد گفته شده متفاوت خواهد بود. برای مثال در شرایط محیطی با جو ساکن و قابل پیش­بینی ساختار و فرآیندهای مورد استفاده و به طور مداوم تغیر کرده و متلاطم است، متفاوت خواهد بود. بدین گونه اساس اندیشه­ی روی آوردن اقتضا و مشخص کردن مناسب­ترین ساختار سازمانی و فرآیندهای آن در شرایط محیطی مختلف، متفاوت می­باشد. بارنر و استاکر، لاورنس و لورش، امری و کریست، جیمز تاسپون و رابرت دانکی بررسی و تحقیق خود را در این مورد انجام داده­اند.

 

2 – 11 – 2 متغیرهای محیطی :

نظریه­ی سیستم راه دنیای مدیریت را به محیط بیرون گشود و نظریه اقتضا آن را فرآیندها و شیوه­های مدیریت مورد تجزیه و تحلیل تأکید قرار داد. متغیرهای محیطی در مدیریت معمولاً به عوامل محیطی برون سازمانی اطلاق می­گردد. اما امروزه بعضی از عوامل درون سازمانی هستند که مدیریت سازمان حداقل در کوتاه مدت تأثیر چندانی بر آن­ها نمی­تواند داشته باشد. این در حالی است که آن­ها در چگونگی مدیریت سازمانی بسیار مؤثر هستند. پس بعضی متغیرهای محیطی درون سازمانی هستند که مدیریت، کنترل چندانی بر آنها ندارد و مانند متغیرهای محیطی برون سازمانی مؤثر عمل می­کند بنابراین محیط به دو نقش محیط درون سازمانی و محیط برون سازمانی تقسیم می­گردد.

محیط برون سازمانی شامل عواملی است که از بیرون سازمان بر سازمان و چگونگی مدیریت آن تأثیر می­گذارد، مثل فرهنگ حاکم بر جامعه، اعتقادات و ارزش­های جامعه، نیروی انسانی، شرایط اقتصادی، رقابت، محیط درون سازمانی شامل عوامل درون سازمان است که بر چگونگی مدیریت آن سازمان تأثیر می­گذارد و مدیریت سازمان در کوتاه مدت نمی­تواند تغیر زیادی در آن عوامل ایجاد کند و به نحوی مدیریت سازمان را با توجه به آنها اعمال نماید. مثل فن­آوری سازمان، فرهنگ سازمان، نوع و تعداد نیروی انسانی، راهبرد واهداف و اندازه سازمان. در واقع هر سازمانی، عوامل محیطی درون سازمانی، مانند عوامل محیطی برون سازمانی، شرایط خاصی را ایجاد می­کند و مدیران باید با توجه به آن وظایف مدیریتی خود را انجام دهند. (مامه رمضانی )

محیط برون سازمانی خود به دو بخش محیط برون سازمانی عام و محیط برون سازمانی خاص تقسیم می­شود. محیط برون سازمانی عام شامل عواملی است که بطور غیر مستقیم بر سازمان تأثیر می­گذارد. مانند عوامل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی.

محیط برون سازمانی خاص شامل عواملی است که به طور مستقیم بر سازمان و عملکرد آن تأثیر             می­گذارد. مانند رقبا، مشتریان، عرضه­کنندگان مواد اولیه، نیروی انسانی، مؤسسات تأمین کننده­ی منابع مالی، سازمان مافوق و فن­آوری مربوطه (مشبکی، 1379، 13).