کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 278

خر آوردن-بدبخت شدن

بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن

آفتاب را به‌گز پیمودن-کوشش بی‌هوده کردن

رای دادن-نظر دادن به انتخاب چیزی یا کسی

دست کج-نامطمئن-دزد

از زمین سبز شدن(ناگهان و بی‌خبر پدیدار شدن، به‌طور غیرمنتظره حاضر شدن)

چشم کسی آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

برخورد کردن-تصادف کردن-دیدارکردن
از دست کسی در رفتن(کاری را بی‌اختیار و ناخواسته انجام دادن)

آب دادن بند-خود را لو دادن-فرصت را از دست دادن

به تخته زدن-در مقام تعریف و چشم نخوردن کسی بکار می برند

تاب بازی-بازی کردن با تاب

بند انگشت-فاصله ی نوک انگشت تا نخستین خط آن

پارتی بازی-حزب بازی-انجام کار از طریق سفارش و توصیه

چرند گو-یاوه گو

آستین از دهان برداشتن-خندیدن

جا در جا-فورن-جا به جا

 

بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن

دستی دستی-به دست خود-آگاهانه-عمدی

بز بیاری-بد شانسی-بد بیاری

جبهه ی جنگ-میدان جنگ

 

آب بستن در چیزی(آبکی و رقیق کردن)

روی آب نشستن-سوار قایق یا کشتی شدن

آش دهن‌سوز(هر چیز مطلوب و پسندیده)

چشمداشت-توقع-انتظار

 

آب حیات-عشق و محبت-دهان معشوق

توی پیاز خوابانیدن-برای فرصت لازم نگاه داشتن

خبط کردن-اشتباه کردن-به خطا افتادن
آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن
ریگ تو کفش داشتن-خرده شیشه داشتن-رو راست نبودن-با شیله پیله بودن

از خجالت کسی در آمدن(محبت کسی را جبران کردن)

روغن داغ-روغن گداخته

حرف تو حرف آوردن-سخن کسی را قطع کردن-مطلب دیگری را پیش کشیدن
به کله ی کسی زدن-دیوانه شدن

آب و رنگ-طراوت و شادابی

خیط کردن-نگا. خیت کردن

آفتابی کردن(پدیدار کردن)

 

پاتیل شدن-از مستی از پای در آمدن-دیگرگون شدن حال
حاجی-به زیارت مکه رفته-نوعی خطاب عام

اطفال باغ-گل‌های تازه

خواربار-ارزاق-خوراک

تیز بازار-بازار گرم و پر مشتری

خط خطی شدن اعصاب-خرد شدن اعصاب-خراب شدن اعصاب

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع
تیر رس-میدان دید-منطقه ی نزدیک

پدر آمرزیده-دعا یا خطابی برای آمرزیده شدن پدر کسی-پدرت
رک رک نگاه کردن-چپ چپ نگاه کردن-بر بر نگاه کردن

پشم بودن-بی ارزش بودن-بی معنی بودن

بوسیدن و به تاقچه گذاشتن-ترک گفتن-کنار گذاشتن

بزن قدش-دعوت به دست دادن برای نشان دادن توافق و همدلی

از رو بردن(خجالت دادن، مقاومت حریف را در هم شکستن)

چم و خم-آداب و رسوم-فن-ناز و عشوه

اسپند روی آتش بودن-سخت نگران و دلواپس بودن-آرام و قرار نداشتن

 

تظاهر نمودن-وانمود کردنف ظاهر سازی کردن

آفتاب‌زردی(غروب آفتاب)

ژلاتین-ماده ای لزج و چسبنده که آن را از گلیسیرین و قند و آب و آمونیاک می سازند

چس ناله-آن و ناله ی ساختگی برای جلب توجه

جز و وز-اظهار عجز و ناراحتی-شرح غم و اندوه-صدای سوختن چیزی

از پاشنه در کردن(پیاده راه درازی را طی کردن)

در لاک خود فرو رفتن-کاری به کار دیگران نداشتن

روی دست کسی گذاشتن-به کسی تحمیل کردن

آب بستن در چیزی-آبکی و رقیق کردن

چانه شل-دهن لغ-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود

آستین‌سرخود(هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است)

 

زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند

از پا در آوردن-سخت فرسوده و از کار افتاده کردن

 

دویدن توی حرف کسی-حرف میان حرف آوردن-حرف کسی را قطع کردن

اسباب‌بازی(وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان))

خشتک پاره کردن-قیامت به پا کردن-داد و بی داد کردن-رسوا کردن-شدت عمل نشان دادن

چادر درانی-جلوگیری از رفتن زن مهمان

 

دست کسی را از پشت بستن-از کسی در کاری پیشی جستن
 

باب دهان-موافق سلیقه-مطابق میل-خوشایند

زاچی-روزهای استراحت پس از زایمان

در قوطی هیچ عطاری یافت نشدن-به کلی نایاب بودن

تنگ کسی گرفتن-احتیاج فوری به قضای حاجت داشتن

تف به روی تو-زهی بی شرم که تویی
خل بازی درآوردن-مثل دیوانه ها رفتار کردن

چین و خم-پیچ و تاب

خربان-صاحب خر-خرکچی

حرف دو نبش-نگا. حرف پهلودار

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)
 

پریدن-لب پَر شدن-شکستگی کوچک در کناره ی چیزی

زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود

تف مالی-سرسری شستن و اندکی آب زدن-هنگام بوسیدن-آب دهان و لب ها را به صورت کسی زدن

 

به پیش-فرمان نظامی برای حرکت سپاهیان به جلو

انکر منکر(بسیار زشت و بدترکیب)

دم حجله کشتن گربه-زهر چشم گرفتن برای نخستین بار

زور چپان کردن-به زور در جایی فرو بردن

از چیزی (کسی) زده شدن(از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن)

بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت

آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد

از آب و گل در آمدن-مراحل اولیه‌ی شکل‌پذیری را پشت سر گذاشتن-بزرگ شدن کودک

خِر به خِر گرفتن-گلاویز شدن

حرف پهلودار-سخن کنایه آمیز

آب مروارید-تار شدن عدسی چشم
 

خُل-نیمه دیوانه-سفیه
ددر برو-نانجیب-زن بدکاره
جزاندن-آزار و اذیت کردن

بالا انداختن-نوشیدن مشروبات الکلی
پشت بند-به دنبال-در ادامه-چیزی که پس از چیز دیگری بنوشند یا بخورند

چیزی-فاصله ای-راهی-زمانی

پِهِن پا زدن-بیکاره و ولگرد بودن

پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن

خبردار-اصطلاح نظامی برای آماده کردن سربازان برای انجام فرمان

ارزیاب-کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند
جفت گیری کردن-جماع کردن حیوانات
بدلی-تقلبی-جنس بد

با متانت-با وقار

آش همان آش و کاسه همان کاسه(چیزی تغییر نکرده)

چنگول چنگولی-مجعد-حلقه حلقه-پر چین و شکن

آبکی(بی‌ارزش، از روی بی‌علاقگی)

از مرحله پرت بودن-یکسره بی‌اطلاع بودن

از پا در آوردن-سخت فرسوده و از کار افتاده کردن

دوره گرد-غیر ثابت-دست فروش

عینک ذره بینی بسیار قوی

پر روده-پرچانه-روده دراز

دم گاو به دست آوردن-قدرت و موقعیتی به دست آوردن-وسیله ای برای معاش به دست آوردن

آه نداشتن که با ناله سودا کردن-آه در بساط نداشتن

 
بی بی قدومه-دختر بچه ای که ادای مادر بزرگ ها را در می آورد

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن(بهره بردن از چیزی، نصیب بردن)

دل به دریا زدن-بدون توجه به خطر به کاری اقدام کردن-هرچه بادا باد گفتن
خایه-بیضه-جرات

پیچیدن به پر و پای کسی-با کسی بد رفتاری کردن-به کسی سخت گیری کردن

بی خیال بودن-اهمیت ندادن-نگران نبودن

بغل خوابی کردن-نزدیکی کردن

تقدس مآبی-خود را به دروغ پارسا و پرهیز کار وانمود کردن

از خجالت کسی در آمدن(محبت کسی را جبران کردن)

به نعل و به میخ زدن-دو جانبه رفتار کردن-نه سیخ بسوزد نه کباب

زیادی-اضافی-بی مصرف-خارج از حد

چشم کسی را خون گرفتن-سخت خشمگین شدن

آب چشم گرفتن(ترسانیدن، به گریه انداختن)

حالی به حالی شدن-منقلب شدن حال-غلبه یافتن شهوت

خارشک-مردم آزار-سادیست

 

حاجی خرناس-لولو

زود رنج-نازک دل-حساس

پنبه شدن رشته-باطل و بی هوده شدن کار

آتش به مال خود زدن-کالایی را بسیار ارزان فروختن

خارشک-مردم آزار-سادیست

رسیدن-مواظبت کردن-مورد لطف قرار دادن
چار خیابان زدن موی سر-تراشیدن مو به شکل + که برای تنبیه دانش آموران انجام می گرفت

دور کسی یا چیزی را خیط کشیدن-با کسی قطع رابطه کردن-از خیر کسی یا چیزی گذشتن

در آوردن تقلید-ادای کسی را در آوردن-مسخره کردن

چِخ کردن-راندن سگ

پی نخود سیاه فرستادن کسی-کسی را از سر خود باز کردن

 
خواه و ناخواه-از روی میل یا اجبار

 

پلاسیدن-پژمرده شدن-از دست رفتن تازگی و شادابی

خرده کاری-کار جزیی

بامبول سوار کردن- بامبول در آوردن

 
اشک تمساح-گریه ی دروغین

اُتُل-شکم-اتوموبیل

جفنگیات-سخنان یاوه

خایه ی غول را شکستن-به تمسخر برای کوچک کردن و ناچیز شمردن کار کسی می گویند

پای چوب ایستادن-منتظر آغاز فروش در میدان یا بازار ماندن

 

ارزانی(بخشیدن، دادن)

از پارو بالا رفتن پول(ثروت بسیار داشتن)

 

جان به جان کسی کردن-محبت بی اندازه به کسی کردن

 

دُم در آوردن-گستاخ شدن-پر رو شدن-جرات یافتن

آه در بساط نداشتن-سخت بی‌چیز بودن-بیچاره و بینوا بودن
حریم گرفتن-از کسی پروا داشتن-احترام کسی را نگه داشتن

پرت کردن حواس-حواس را از اصل موضوع منحرف کردن

دربست-یک جا-به طور کامل-به طور کلی

در تنور چوبی نان پختن-خیال خام در سر داشتن-کار ناشدنی انجام دادن

دام پزشک-پزشک حیوانات

دست به آب رسانیدن-به دستشویی رفتن-به توالت رفتن
دست فروشی-شغل دست فروش

خسارت دیدن-زیان دیدن

تَپوک-ضربه ی دست یا پا

بی تفاوت-بی اعتنا

استخوان‌بزرگ-شخص دارای اصل و نسب

 

از خدا بی‌خبر(ظالم، نابه‌کار)

زهره کردن-بسیار ترساندن

چرخ خوردن-به دور خود چرخیدن

رو به راه شدن-آماده و مهیا شدن

فال بد زدن

زه کشیدن-سخت شدن زخم-کشیدن عضله ها

دل قرصی-اطمینان

به دل خود صابون مالیدن-به خود وعده ی خوش دادن

جسته گریخته-گاه گاه-اتفاقی

اهل کوفه-سست پیمان-بی‌وفا و غیرقابل اعتماد

 

 

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت
حیوانکی-کلمه ای در مقام تاسف خوردن به حال کسی

حاجی لک لک-لک لک-شخص بلند قد

بله قربان-در حالت احترام در جواب مثبت می گویند-مجازا به معنی تملق است

رو راست-پوست کنده-آشکارا-صریح-بدون ابهام

خندیدن تو روی کسی-به کسی که بسیار گستاخ است می گویند

بامب-توسری

چوچول باز-دغل-بی حیا

پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن

 

دبه در پای شتر انداختن-در میان مردم فتنه انگیزی کردن

پوشال-چیزهای سبک-میان تهی و بی ارزش

آفتاب گرفتن(زیر آفتاب خوابیدن)

پَخت-لوازم مورد نیاز زندگی

اردنگ-تیپا-لگدی با نوک پا

 
از تو به‌خیر و از ما به‌سلامت(ما را از این پس با یکدیگر کاری نیست)

برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن
پشت دستی-ضربه ای به عنوان تنبیه به پشت دست بچه
زیر دین رفتن-قرض دار شدن-مدیون شدن

خوش خرید-کسی که چانه نمی زند و نقد معامله می کند

دزدیدن قد-خود را برای دیده نشدن خم کردن

رو دست خوردن-فریب خوردن-خام شدن

دریدگی-وقاحت-بی شرمی-پر رویی

خایه-بیضه-جرات

حکم حکم نادر و مرگ مفاجا-حکم صد در صد لازم الاجرا

آب حیات-عشق و محبت-دهان معشوق
ددم وای-وای پدرم-برای اظهار تاسف یا مزاح و شوخی گفته می شود

خش خشه-نوعی اسباب بازی کودکان که به هنگام تکان خوردن صدای خش و خش از آن می آید

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

ابرو آمدن(عشوه ریختن، غمزه کردن)

جاشو-باربر

زدن بر سر کسی-به کسی ستم روا داشتن-کسی را تحقیر کردن

دبه در آوردن-جر زدن-از قول خود سر باز زدن-اظهار پشیمانی کردن پس از عقد قرارداد

از آب و گل در آمدن-مراحل اولیه‌ی شکل‌پذیری را پشت سر گذاشتن-بزرگ شدن کودک

آب پاکی روی دست کسی ریختن(کسی را کاملن ناامید کردن)

 

خون به راه انداختن-آشوب و فتنه ی سخت به پا کردن

دکان کسی را تخته کردن-کسب کسی را از رونق انداختن-دست کسی را از چیزی کوتاه کردن

چشم روشنی-چیزی که برای خوشامدگویی برای کسی می برند

ته و تو-کنه حقیقت-باقی مانده ی هر چیز

جیغ و داد-داد و فریاد

پیزی-مقعد-نیروی مقاومت و پشتکار

برج ریق-برج نامیمون و نامبارک

زیر گوشی در کردن-زیر سبیل در کردن

چراغ موشی-هر چراغی که به کمک حلبی یا چیزی مانند شیشه ی مربا به عنوان مخزن نفت و یک فتیله درست شود

تفنگ ته پر ت-فنگی که با فشنگ شلیک می کند

دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن
به دل چسبیدن-مطبوع و گوارا بودن

دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن

خلیفه-مبصر مکتب خانه-ارشد کلاس

اُرد-درخواست-سفارش-دستور

خاکروبه-زباله-آشغال

 

چُرتی-اهل چرت زدن-ضعیف-مردنی

دو دستی-با هر دو دست
به دل آوردن-در خاطر نگاه داشتن-از یاد نیردن

پادو-شاگرد دکان-کسی که کارهای سرپایی را انجام می دهد

زوار-زه وار-چیزی شبیه به زه

جارچی-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود-دهن لق
دخل کسی آمدن-کلک کسی کنده شدن-کار کسی ساخته شدن-نابود شدن

افسار کسی را شل کردن(به کسی آزادی کمی دادن)

پاشنه بخواب-کفش راحتی

آب و تاب(تکلف، لفت و لعاب، تفصیل)

روگیری-چهره پوشاندن از نامحرم-شرم و حیا

خاکشیر مزاج-غلامباره-سازگار با هر جریانی

جراندن-جر دادن-پاره کردن

زهره ترک کردن-سخت ترساندن-از وحشت به حال مرگ انداختن

از این حَسن تا آن حَسن صد گز رسن(در باره‌ی دو چیز گویند که ظاهری یکسان و بهایی بسیار متفاوت دارند)

دنده نهادن-قبول کردن-رغبت کردن

توان هماوردی با کسی را داشتن

خونسرد-آرام-بی خیال

تخته زدن-پنبه زدن

دَم باز-چاپلوس-متملق

پفکی-سخت بی دوام و ضعیف

دست از همه جا کوتاه شدن-بی چاره و بی پناه شدن

چروکیدن-چین دار شدن
جفتک انداختن-لگد زدن-از انجام کاری خودداری کردن

پیله کردن به کسی-با مزاحمت اصرار و پافشاری کردن به کسی-پاپی کسی شدن
دم ِ بخت-دختری که به سن ازدواج رسیده است

چرخ دستی-چرخ خیاطی که با دست به حرکت می افتد

 

جلز-نگا. جز

دَمَغ-افسرده-ناراحت-خیت

جُعلق-آدم بی سر و پا و بی ادب

پول پارو کردن-با رنج اندک پول بسیار به دست آوردن

جون جونی-نگا. جان جانی

زوراب زدن-برای استفراغ زور زدن ولی چیزی بالا نیاوردن

اوضاع کسی را بی‌ریخت کردن-زندگی کسی را آشفته کردن-کاسه کوزه‌ی کسی را به‌هم ریختن

پای کلاغ-خط بد و ناخوانا-خرچنگ قورباغه ای-قلم چرا

از بیخ عرب بودن(یکسره منکر شدن، به‌کلی زیر چیزی زدن)

 

دل آب شدن برای چیزی-بسیار مشتاق چیزی شدن

چَه چَه-صدای بلبل

از قدیم ندیم‌ها-از گذشته‌های دور

 

 

 

بی حوصله-ناشکیبا-شتابزده

دُنگی-دانگی

پیر پاتال-فرتوت-کهن سال

پیش کردن-راندن به جلو

 
آش دهن‌سوز(هر چیز مطلوب و پسندیده)

بالای چیزی پول دادن-برای چیزی پول خرج کردن
خون کسی را حلال کردن-کسی را کشتن

چَک-سیلی-کشید

داد کشیدن-عصبانیت و خشم نشان دادن

زیر پوست کسی آب رفتن-چاق شدن-ثروتمند شدن

به عرصه رسیدن-به سن پختگی رسیدن-بزرگ شدن
آسمان گرفتن(فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه)

بریده بریده-منقطع-پاره پاره-گسسته

کسی را اذیت و آزار کردن

زیر شلواری-زیر جامه

دو لبه-دارای لب کلفت

ترکه مرکه-زن لاغر و خوش اندام

رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن

در غورگی مویز شدن-هنوز تازه کار بودن ولی ادعای مهارت و استادی کردن
بیگاری-کار اجباری و بی مزد

پابوسی-زیارت

جوشکار-کسی که قطعات فلزی را به هم جوش می دهد

چرکوندی-لکه دار کثیف

آب مریم-شیره‌ی انگور-عصمت و طهارت
بار-آنچه برای پختن در دیگ بریزند-اجاق

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم

جا خالی دادن-در بازی هایی مانند والیبال و فوتبال توپ را به جایی انداختن که دست یازیگر حریف به آن نرسد

ژاکت-کت بافته شده از کاموا

بی خودی-بی دلیل-بی جهت

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

از شیر مرغ تا جان آمیزاد(از سیر تا پیاز)

دست کسی را بند کردن-به کاری گماشتن

پدر مرده-یتیم-خطابی به هنگام خشم مانند پدر آمرزیده یا ننه مرده

 

زیر بغلی-نوعی تنبک که پایه ی دراز آن را زیر بغل می گذارند و آن را می نوازند

دست و پنجه نرم کردن-گلاویز شدن-جنگیدن

دزد و حیز-نادرست و مکار

 

خرج و دخل کردن-برابر شدن هزینه و درآمد

خدا قوت-خدا قوت بدهد-خسته نباشی

تیز کردن گوش-دقت کردن برای درست شنیدن سخنی مهم
راپرت کردن-گزارش دادن-خبر دادن

زیر بغل کسی هندوانه گذاشتن-کسی را به قصد دریافت چیزی بیش از اندازه ستودن

از بام خواندن و از در راندن(خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن)

جُنگ-کتابی که نوشته های گوناگون از نویسندگان گوناگون در آن باشد

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن

جِرِ ِنگ جِرِ ِنگ-صدای برخورد چیزهای فلزی

ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت

چاک و بست نداشتن دهان-دهان لغ بودن-رازدار نبودن

تبانی کردن-پنهانی پیمان بستن-ساخت و پاخت

ذلیل شده-خوار و زبون-دشنام و نفرینی که زنان به کودکان بسیار شیطان خود می دهند

دست به آب رسانیدن-به دستشویی رفتن-به توالت رفتن

زرت و پرت-چرت و پرت

آب دندان خوردن(حسرت خوردن)

دق کردن-از غصه مردن
جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

 

دوبله-دو برابر-دوبلاژ

چرک-کثیف

بکن نکن-امر و نهی

الف(قاچ خربزه و از این قبیل، بچه‌ی کوچک، سیخ، راست)