کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 288

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

چرب و چیلی-پر چربی-پر روغن

چاق شدن-بهبود یافتن-درمان شدن

آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن
دود-دخانیات-مواد مخدر

چپری آمدن-زود آمدن

 

زیر پوش-جامه ی زیرین

بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل

دری وری گفتن-سخنان نامربوط گفتن-چرند و پرند گفتن-آسمان و ریسمان به هم بافتن

حرف نشنو-خیره سر و یکدنده

افتاده(فروتن، متواضع)

زنبورک-نوعی تفنگ کوتاه یا توپی کوچک که بر جهاز شتر می گذاشتند

دمار از کسی درآوردن-کسی را سخت آزار دادن-کشتن

پینکی رفتن-چرت زدن

از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن

بار سرکه- ترش ابرو

الحق-به‌راستی-حقیقتن

 

حسینقلی خانی-با هرج و مرج-بی قانون

اتر خان رشتی-آدم پرافاده
جفنگیات-سخنان یاوه

خاله وارفته-آدم شل و ول و شلخته

از این حرف‌ها-مطالبی از آن‌گونه که پیش از این گفته شد

درآوردن دلی از عزا-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل و مطبوعی خوردن-به خوشی و راحتی ساعتی را گذراندن

تو پوزی زدن-تو دهنی زدن-با سخن تندکسی را نا امید کردن

بند انگشت-فاصله ی نوک انگشت تا نخستین خط آن

جبهه ی جنگ-میدان جنگ

آتش‌پا(فرز و چالاک، بی قرار)

بی خیالش-نگران نباش-اهمیت نده

پیسی-بد رفتاری-آزار

دم و دود-مجلس گرم مهمانی-دود تریاک و شیره و سیگار و چپق

پنبه ی کسی را زدن-کسی را افشا و بی اعتبار کردن
احتیاطی(نجس، ناپاک)

چشم کردن-چشم زدن

خاربست-دیوارمانندی از خار و خاشاک بر گرد چیزی

چرک گرفتن-کثیف شدن-پاک کردن چرک

ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی

تزریقات چی-کسی که کارش تزریق آمپول است
به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

چهار چوب-محدوده-قاب

بریدن-از نفس افتادن-درمانده شدن-از حرکت باز ماندن

دهنی شدن-آب دهان خوردن به غذا یا چیزی

از قماش چیزی (کسی) بودن(از جنس چیزی بودن، از تیپ کسی بودن)

پشت کاری را گرفتن-دنبال کردن کاری به قصد به پایان بردن آن

تکان نخوردن آب از آب- آب از آب تکان نخوردن

چپ بُر-نوعی اره ی دستی
اسباب زحمت-کسی یا چیزی که موجب دردسر و آزار شود

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

آسیاب‌گردان-کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید

 

خودکرده-کاری که بدون مشورت شده باشد

ابرو آمدن(عشوه ریختن، غمزه کردن)

بسم الله-جمله ای که هنگام آغاز به کاری و یا به هنگام تعجب و حیرت می گویند-بفرمائید ! این گوی و این میدان

 

آب شدن قند توی دل-لذت بسیار بردن

آب کردن(جنس نامرغوب را فروختن)
حلال یابی-طلبیدن نزد دیگران تقاضای گذشتن از تقصیر خود را کردن
چادر سر کردن-چادر پوشیدن

پیچ-آن جا که را به سوی دیگری رود

داش مشدی-لوطی محل-آن که غرور جوانی دارد

 

آفتابه برداشتن(دست به آب رساندن، پابرهنه وسط حرف کسی دویدن)

 

دست کم گرفتن-کم بها دادن-اهمیت ندادن-حقیر شمردن

 
پدر کسی در آمدن-بسیار اذیت شدن-دخل کسی آمدن
به درک واصل شدن-به درک رفتن-برای با نفرت خبر مرگ کسی را دادن بکار می رود
 

رقصیدن کلاه کسی در هوا-بسیار شادی کردن-کلاه خود را به آسمان انداختن

به غوره مویز شدن-آموزش ندیده و بی تجربه ادعا داشتن

 

چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از مردم می گیرند
بافتنی-جامه ای که با دست بافته شده باشد

حاجی لک لک-لک لک-شخص بلند قد
این پا آن پا کردن-دودل بودن-وقت تلف کردن

خر کردن کسی-کسی را با چاپلوسی فریفتن

دست اول-نو و تازه

بیدار خوابی-خواب سبک-بیدار شدن پیاپی

دود دادن-ضد عفونی کردن-گذاشتن گوشت و ماهی در معرض دود غلیظ برای فساد ناپذیر کردن آن

اشتباه لپی-اشتباه لفظی

چوب دو سر نجس-نگا. چوب دو سر طلا

آه نداشتن که با ناله سودا کردن-آه در بساط نداشتن

خر کسی رفتن-دارای اهمیت و اعتبار بودن
تند نویسی-سریع نویسی

 

با هم خواندن-تطبیق کردن-هماهنگ بودن

از شیر مرغ تا جان آمیزاد-از سیر تا پیاز

اسم شب(کلمه‌ی رمز برای عبور به هنگام شب)

تاب-کجی چشم- طاقت و تحمل

خر بی یال و دم-احمق-نادان

دهنی کردن-آب دهان زدن به غذا یا چیزی

چیز-آلت تناسلی

این در و آن در زدن(برای انجام کاری کوشش بسیار کردن)

از بیخ-یکسره-به‌کلی-کاملن

استکانی زدن(می‌خوارگی اندکی کردن)
درمانگاه-جای درمان بیمار
 

دق مرگ-دق کش

به قوزک پای کسی نرسیدن-در برابر کسی بسیار حقیر و ناچیز یودن

چراغان-جشن و سرور پر چراغ

خر در چمن-آوای ناهنجار-هرج و مرج

آش دهن‌سوز(هر چیز مطلوب و پسندیده)

چاقوکش-کسی که با چاقو به مردم حمله می کند-آدم شزیر و عربده کش
آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

خایه-بیضه-جرات

آلاپلنگی(مثل پوست پلنگ، گل باقالی)
تو دار-راز نگهدار

خونسرد-آرام-بی خیال
ری کردن-زیاد شدن و برکت کردن برنج و آرد و مانند آن ها پس از ریختن آب بر آن ها

دروغ دون-مطالب نادرست و سراسر دروغ

آش دهن سوزی نبودن(زیاد جالب نبودن، اهمیت زیادی نداشتن)
در دهان را چفت کردن-خاموش شدن-رازداری کردن

آسمان سوراخ شدن(رویداد بزرگ پیش آمدن)

پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

از آب درآوردن-عمل آوردن-انجام دادن

چشم از کاسه درآمده-چشم وزقلمبیده-چشم بیرون زدن

پِتِه-گرفتن زبان-لکنت

بلا نسبت-دور از جانب شما

زو کشیدن-اصطلاحی از بازی الک دولک که بازنده باید بدون تازه کردن نفس یدود

دق دلی-دق دل

بند انداختن-برچیدن موی چهره ی زنان با نخ تابیده

خِطَب-جزیی از جهاز شتر

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

امان کسی را بریدن-کسی را درمانده و بیچاره کردن

حسابگر-کسی که در کارها سود و زیان خود را در نظر می گیرد
دار و دسته-پیروان و اطرافیان

چشم کسی را دزدیدن-هنگام غفلت کسی کاری را انجام دادن یا چیزی را برداشتن

پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

تند کردن-سریع شدن در رفتار و حرکت-زبان گز کردن غذا
تلقین گفتن-مسائل دینی که بر سر گور کسی می گویند

جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد
به حساب کسی رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

جنجال-هیاهو-داد و فریاد-غوغا
دوره افتادن-گرداگرد شهر گشتن-به دیدار هر کسی رفتن

چشم کار کردن-دیدن

تره بار-میوه ها و سبزی ها
آفتاب‌نشین کردن کسی(کسی را از هستی ساقط کردن، خانه‌خراب کردن)

پایاپای-خرید کالا با کالا-حساب کردن طلب های خود را به جای وام های گرفته

اُزگل(بی‌سروپا، کم شعور و بی‌شخصیت)

خشتک پاره کردن-قیامت به پا کردن-داد و بی داد کردن-رسوا کردن-شدت عمل نشان دادن

پا سوخته ی کسی شدن-عاشق کسی شدن-زیان بردن به علت دوستی با کسی

 

خوردن چیزی به چیزی-جور بودن چیزی با چیزی

حسرت به دل-آن که دیری است آرزوی چیزی را دارد

 

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

دماغ کسی را سوزاندن-کسی را ناکام کردن-در حسرت گذاشتن

خورد دادن-درخیاطی کم کم قسمت اضافی را از بین بردن-به زور به کسی خوراندن

خریت-نادانی-حماقت

ته گرفتن-سوختن غذا

چَکه-شوخ و بذله گو

چین-یک بار درو-بک بار چیدن

چروک انداختن-چین انداختن

آهن کهنه به حلوا دادن-معامله‌ی پرسود کردن

پا خوردن-فریب خوردن

دل به دل رفتن-دوستی و دشمنی از دو سو بودن

 
 

پِخ-صدایی برای ترسانیدن کسی

خون گرم-خوش برخورد-با عاطفه-پر مهر

چرب کردن-روغن یا کرم مالیدن

 

اخ و تف کردن-آب دهان بیرون افکندن

دل رحم-مهربان

آب دندان خوردن(حسرت خوردن)

 

بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

دست پیش-گدا

ابرو پاچه‌بزی-دارای ابروی پهن و پرمو-ابرو قجری

آلکلی(معتاد به الکل)

الانه-همین حالا-هم اکنون

چِککی-فوری-به سرعت

در دهان ها افتادن-شایع شدن-شهرت یافتن

بند بودن دست-گرفتار بودن-مشغول به کاری بودن و به کار دیگری نرسیدن

آب نخوردن چشم-امید نداشتن

اِحلیل خوردن-فریب خوردن

از دست کسی کشیدن(از کسی در زحمت و رنج بودن)
تریاکی ِ چیزی بودن-سخت به چیزی معتاد بودن

آستین بر چشم گذاشتن(پنهان گریستن)

حی و حاضر-آماده
بعد از نود و بوقی-پس از مدتی دراز

به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-خسته کردن

اشهد را گفتن(برای مرگ آماده شدن)

حقه زدن-فریب دادن
زن و بچه دار-کسی که زن و فرزند دارد
چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن
بوی قرمه سبزی دادن سر-با زدن حرف های خطرناک موجب خطر جانی یا دردسر خود شدن
دست به روی کسی بلند کردن-کسی را کتک زدن

آواز شدن-شهره شدن

آب اندام-زیبا تن و خوش‌رو

به آخر خط رسیدن-به پایان کار

خر آوردن-بدبخت شدن

 

رژیم گرفتن-رژیم داشتن

 

پر شر و شور-پر غوغا-پر هیاهو
حضرت عباسی-راست و درست

پا روی پا بند نشدن-بسیار خوشحال بودن

تو هچل-انداختن به دردسر انداختن-دچار مشکل کردن
به بیراهه زدن-از بیراهه رفتن-از جاده ی اصلی منحرف شدن

چشته خور-کسی که پس از یک بار کمک گرفتن همیشه توقع کمک دارد

تخم طلا گذاشتن-کنایه از چیز گران بها آوردن-کار بسیار مهمی انجام دادن

بی شیله پیله-بدون حقه بازی-صاف و ساده

دور دست-جایی دور

به رخ کشیدن-به چشم آوردن-یادآوری کردن

حبه-پاره ی شکسته از قند یا نبات

از ران خود کباب خوردن(با سختی چیزی به‌ دست آوردن)

زبان کسی را موش خوردن-سکوت کردن-با وجود ضرورت سخن نگفتن

آبدوغ خیاری(بی ارزش، بی اعتبار)

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

خم شدن-دولا شدن

اَکه ننه(آدم آب‌زیرکاه)

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

از ریخت افتادن-تناسب خود را از دست دادن-بی‌جلا و جلوه شدن

تفنگ انداختن-تیراندازی با تفنگ

آب‌زیرکاه(حیله گر، فتنه انگیز، دو رو)

زیر رکاب کشیدن کسی-کسی را مطیع و تابع ساختن

دل گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

از دهان مار بیرون آمدن(هیچ کجی در کسی نبودن، راست بودن)

آنکادر کردن(اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب)

زبان کوچکه-زبان کوچک

چنگک-قلاب آهنی نوک تیز

از چشم افتادن-مورد بی مهری قرار گرفتن-بی‌اعتبار شدن

دست چپی-از جناح چپ-مخالف حکومت

جهیز-اسباب خانه و زندگی که عروس به خانه ی شوهر می برد

راپرت کردن-گزارش دادن-خبر دادن
پیر شَوی-عمرت دراز باد
زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

پُز دادن-خودنمایی بی جا کردن-فیس آمدن

استخوان‌بزرگ(شخص دارای اصل و نسب)

باد به غبغب انداختن-تکبر کردن-خودخواهی نشان دادن

خانه دار-رنی که اداره امور خانه را بر عهده دارد-کدبانو-زنی که شاغل نیست

چین خوردن-چروک شدن
دزدکی-پنهانی-یواشکی-مخفیانه
باریک اندام-لاغر و ظریف

از کسی کشیدن(از کسی رنج کشیدن)

دو هوا شدن-بیمار شدن به دلیل تغییر هوا
دهن پاره-بد زبان-بی حیا-کسی که نمی تواند جلوی زبانش را بگیرد
دست و رو نشسته-ناکس-ناچیز

دروازه بان-محافظ دروازه در فوتبال-گلز

چهار قُل-چهار سوره ی قرآن که با قُل آغاز می شود

باد هوا خوردن-درماندگی و فقر کامل داشتن

خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

 

زیر و رو کردن-همه جا را به دنبال چیزی گشتن-به هم ریختن
دار و دسته راه انداختن-برانگیختن یاران و طرفداران-ترتیب دادن گروه هواداران

 

بلا به دور-بلاها دور باد
پدر در آوردن-سخت انتقام گرفتن-گوشمالی دادن
راحت کردن خیال کسی-به کسی اطمینان خاطر دادن

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

داماد-مرد تازه زن گرفته

به ساز کسی رقصیدن-بازیچه ی کسی شدن-از کسی فرمان بردن

دستگیر شدن-فهمیدن-متوجه شدن-بو بردن-عاید شدن-بازداشت شدن

حمالی-کار مفت و مجانی-کار پر زحمت

چِککی-فوری-به سرعت

از آب روغن گرفتن-از هر اتفاقی بهره برداشتن

درآمد-عایدی

به دو دو افتادن-گود رفتن چشم بر اثر ضعف یا بیماری

حق و حساب دان-لوطی منش-پای بند به آداب و رسوم اجتماعی

 

پیاله فروش-میخانه چی

پول مول-پول

چشم و همچشمی-رقابت

 

در آمدن از زیر بته-خانواده و اصل و نسبی نداشتن
 

چهار ابرو-دارای ابروهای کلفت و پر پشت

خوش دوخت-لباسی که به اندازه و برازنده دوخته شده باشد
خوش خوراک-نگا. خوش خور

رک حرف زدن-بدون پروا و ملاحظه حرف زدن-صریح و روشن سخن گفتن

تو هچل-انداختن به دردسر انداختن-دچار مشکل کردن

 

دل دل را خوردن-عجله داشتن-بی تاب بودن

خاطره-یادگار

 
تاپاله چسباندن-بوسدن محکم و پی در پی

زیر آبی-زیرآبکی

دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد

آب از گلو پایین نرفتن(غصه و ناراحتی شدید داشتن)

آب به چشم آمدن(طمع کردن)

پرواربندی-پرورش گاو گوسفند برای سر بریدن

ارواح بابات-به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود
چله-چاق-چرب و چیلی

 
دیزی پشت سر کسی بر زمین زدن-بی اعتنایی کردن به قهر کردن و رفتن کسی

زار-نا به سامان-خراب-بد

از چاله در آمدن و به چاه افتادن(از باران به ناودان پناه بردن)

آش نذری-آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند

 

خفه خون گرفتن-دم بر نیاوردن-ساکت شدن

دست کسی آمدن-آگاهی پیدا کردن-فهمیدن-بو بردن

زنده به گور-کسی که در تیره روزی به سر می برد و زندگی اش فرقی با مردن ندارد

 

پهلوان پنبه-درشت اندام ولی بی زور-پهلولن دروغی

آفتاب‌زردی-غروب آفتاب

خرافاتی-آن که به خرافات باور دارد-عقب مانده

زهرمار سلطان-ترش رو-اخمو

آسیاب‌گردان-کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید

پیچاندن کسی-کسی را گرفتار درد سر کردن-کسی را سوال پیچ کردن

 

خنجر زدن از پشت-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای درآوردن

 

جیز شدن-سوختن در زبان کودکان

افتاده-فروتن-متواضع

چپری آمدن-زود آمدن

پِر پِری-سخت نازک و باریک و تنگ

در به در شدن-آواره شدن-بی خانمان شدن-جا و منزل مناسبی نداشتن

افتادن دست-از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن

 

دزدی گرگی-دله دزدی

تخم پس انداختن-بچه ساختن-بچه به دنیا آوردن

چنگ مالی کردن-چیزی را زیاد دست مالی کردن

 

پاشویه-دیواره ی حوض-آبروی کنار حوض

حرف زدن-پشت سر کسی بدگویی کردن-وراجی کردن

دست و پا شکسته-ناقص-ناتمام

 
چپ دست کسی-که کارهایش را با دست چپ می کند

دق دلی-دق دل
چهاردیواری اختیاری-هر کس در میان چهار دیوار خانه اش آزاد است

بغل پر کن-دختر یا زن چاق

خیمه شب بازی-نمایش عروسکی-حیله و تزویر

اقل‌کم-دست‌کم-لااقل