حذف صفر از واحد پول ملی؛ نمونه های اتفاق افتاده و نتایج آن ها [قسمت اول]

در هفته های گذشته بحث در مورد حذف کردن چند صفر (ً ۴ صفر) از واحد پول ملی کشور به وسیله بانک مرکزی بالا گرفته و بسیاری ممکن بودن و حتی تاثیر گذاری اون بر تورم شدید ماه های گذشته رو به رقابت کشیده ان. بعد از این چالشا بود که عبدالناصر همتی، رییس بانک مرکزی، اعلام کرد که این کار واسه پایین آوردن یا کنترل تورم نبوده و فقط با هدف آسون کردن محاسبات مالی انجام شده و در صورت تصویب در هیئت دولت و مجلس، طی دو سال اجرایی می شه.
به همین بهونه می خوایم در این مطلب در مورد حذف صفر از واحد پول ملی در اندازه جهانی صحبت کنیم.
همه قدرتای اقتصادی جهان هم روزگاری با افت شاخصای اقتصادی و سقوط محدود واحد پول ملی خود مواجه شده یا می شن اما حتی بدبین ترین اقتصاد دانان هم می دونن که در آخر کشورها با اتخاذ تصمیمایی می تونن خود رو از این بحران اقتصادی خارج کنن.

کمتر پیش میاد که اقتصاد یه کشور به طور گسترده نابود شه طوری که تورم افسار گسیخته یا ابرتورم (Hyperinflation) رو به دنبال داشته باشه. در نتیجه ابرتورم، واحد پولی یه کشور در مدت کوتاهی ارزش و اعتبار خود رو از دست داده و مقامات کشورها راهی جز تغییر اون از تغییر حذف صفر یا جانشین کردن اون با یه واحد پولی دیگه نمی بینن. این مشکل اقتصادی در نتیجه مناقشات سیاسی، نظامی یا اقتصادی اتفاق می افته که در آخر با سقوط ارزش پول ملی همراه س. در ادامه این مطلب می خوایم شما رو با ۹ مورد از حذف صفر از پول ملی در سطح بین المللی آشنا کنیم که در اون، کشورها به دلیل سقوط ارزش پول ملی خود چاره ای جز حذف چند صفر از پول ملی و تعویض اون ندیدند.

۱۰- جمهوری ویمر آلمان: ۱۹۲۲- ۱۹۲۳ میلادی

در آخر سال ۱۹۲۲ میلادی دولت وقت آلمان به این نتیجه رسید که دیگه توان پرداخت غرامتایی که در پیمان ورسای به این کشور تحمیل شده بود رو نداره. در نتیجه ارتشای فرانسه و بلژیک با اشغال مناطق صنعتی و تولیدی آلمان به این ناتوانی پاسخی تهاجمی دارن. صاحبان صنایع آلمانی به کارگران خود دستور دست کشیدن از کار و اعتصاب دادن که فشار مضاعفی رو به اقتصاد نابود شده و بدهکار کشور وارد کرد.
دولت آلمان واسه حل مشکلات خود به چاپ اسکناس بدون پشتوانه روی آورد و اینجوری تلاش کرد دستمزد کارگران بخش صنعت و بدهیای بین المللی خود رو پرداخت کنه.
عرضه و درخواست به دنبال این تصمیم اومد و پول بسیاری زیادی به گردش افتاد و خیلی زود پول ملی کشور ارزشش رو از دست داد.

در سال ۱۹۲۲ میلادی، بزرگ ترین اسکناس مارک آلمان ۵۰٫۰۰۰ مارکی بود اما یه سال بعد جای خود رو به اسکناس ۱۰۰ تریلیون مارکی داد. اینجوری در دسامبر ۱۹۲۳ برابری مارک در برابر دلار آمریکا به ۴٫۲ تریلیون مارک در برابر یه دلار رسید، یعنی هر ۴٫۲ تریلیون مارک برابر یه دلار آمریکا بود. در نوامبر ۱۹۲۳، تورم سالیانه کشور به ۳۲۵٫۰۰۰٫۰۰۰ درصد رسید. اینجوری قیمت اجناس هر دو روز یه بار دو برابر می شد.
در آخر دولت عزمشو جزم کرد که رنتنت مارک رو جانشین مارک قبلی کنه و هر ۱ مارک جدید برابر یه تریلیون مارک قبلی گردید. اینجوری پرداخت غرامتای جنگی از سر گرفته شده و ارتشای فرانسه و بلژیک با خروج از مراکز صنعتی آلمان موافقت کردن.

۹- مجارستان: ۱۹۴۵- ۱۹۴۶ میلادی

رکود بزرگ اقتصاد مجارستان در سال ۱۹۲۶ اتفاق افتاده و حتی با جایگزینی پنگو اتریشی به جای کورونا اتریشی-مجاری در جریان معاهده ورسای هم متوقف نشده و چند سال بعد از پایان جنگ جهانی دوم هم ادامه پیدا کرد.
در سال ۱۹۴۴، بزرگ ترین اسکناس پنگو مجارستانی اسکناس ۱٫۰۰۰ پنگویی بود. سال بعد نوبت به اسکناس ۱۰٫۰۰۰٫۰۰۰ پنگویی رسید و در اواسط سال ۱۹۴۶ اسکناس ۱۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰ پنگویی چاپ شد.
در آخر دولت مجارستان با ۲۰ سال تاخیر به این نتیجه رسید که افزایش رقم اسکناسا تاثیری در ابر تورم کشور نداشته و پنگو رو با فورینت جانشین کرد.

در تصاویری که حالا هم موجود هستن میشه دید که دریایی از اسکناسای پنگو در خیابونای کشور به وسیله رفتگران جارو می شد.
در اون زمان نسبت جایگزینی پنگو به فورینت ۴۰۰ اوکتیلیون (۲۹ صفر) در مقابل ۱ بود و نسبت ارزش فورینت نسبت به دلار آمریکا هم ۱۱٫۷۴ به ۱ بود. این واحد پولی هم دچار کاهش ارزش شده و در سالای گذشته به نسبت ۲۰۰ به ۱ در مقابل دلار رسیده. در اون دوران ارزش تموم پولای مجارستان، یه هزارم یه دلار آمریکا عنوان شده.

۸- شیلی: ۱۹۷۱- ۱۹۸۱ میلادی

مدت کوتاهی پس از به قدرت رسیدن سالوادور آلنده، رییس جمهور سوسیالیست شیلی، ایشون اعلام کرد که خیلی از صنایع پیشرو و شناخته شده کشور ملی می شن.
به دلیل مدیریت نادرست و در اختیار داشتن اقتصاد به وسیله بوروکراتا، دولت شیلی خیلی زود با مشکل مواجه شد و واسه جبران این مشکلات اقتصادی، بانک مرکزی کشور شروع به چاپ اسکناس بدون پشتوانه کرد.
اینجوری در آخر سال ۱۹۷۲ میلادی اندازه تورم به ۶۰۰ درصد رسید و این عدد در آخر سال بعد از مرز ۱۲۰۰ درصد گذشت. این همون سالی بود که ژنرال آگوستو پینوشه به کمک آمریکا و تو یه کودتای نظامی، آلنده رو کشته و رژیم پوپولیستی نظامی خود رو جانشین کرد.
یه مدت بعد در سال ۱۹۸۵، واحد پول اسکودو با پزوی جدید و با اندازه مبادلاتی ۱٫۰۰۰ به ۱ جانشین شد.
به جز یه رکود اقتصادی کوچیک در سال ۱۹۸۱، اقتصاد شیلی تونست خود رو بازیابد که بیشتر از هر چیزی به وجود اومده به وسیله تصمیم دولت وقت واسه فروش موسسات و داراییای خود بود.

۷- آرژانتین: ۱۹۷۵-۱۹۹۲ میلادی

بعد از یه رشد اقتصادی هرساله بی سابقه و مازاد تجاری قابل توجه، درگیری سیاسی بین طرفداران سیاستای تروتسکی و وفاداران به پرون در آرژانتین درگرفت که بیشترً پس از بحران نفت در سال ۱۹۷۳ ایجاد شده بود. این درگیریا در سال ۱۹۷۵ به بدترین شرایط خود رسید، وقتی که رکود شدید پیشگیری ناپذیر شده بود. دولت وقت آرژانتین هم با دوری از استقراض واسه جبران کسری بودجه و مشکلات تجاری خود بر این رکود اضافه کرد.
در سال ۱۹۷۵ بزرگ ترین اسکناس آرژانتین اسکناس ۱٫۰۰۰ پزویی بود و سال بعد اسکناس ۵٫۰۰ پزویی منتشر شد.
در مارس ۱۹۷۶ یه کودتای خونین نظامی به وسیله رهبران ارتش کشور که قول آوردن ثبات به کشور رو می دادن اتفاق افتاد.

در سال ۱۹۷۹ اسکناس ۱۰٫۰۰۰ پزویی منتشر شده و در سال ۱۹۸۱ بانک مرکزی آرژانتین چاره ای جز چاپ اسکناس ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ پزویی ندید. در بین سالای ۱۹۸۱ و ۱۹۸۲ قتصاد کشور دچار رکودی شدیدی شد که بدتر شدن شرایط اقتصادی و کاهش بیشتر ارزش پول ملی رو به دنبال داشت. تولید ناخالص داخلی آرژانتین در سال ۱۹۸۲ بیشتر از ۱۲ درصد کاهش داشت که بدترین و بیشترین اندازه کاهش تولید ناخالص داخلی هرساله کشور پس از رکود بزرگ جهانی به حساب می رفت. در آخر در سال ۱۹۸۳ تصمیم به تغییر واحد پول ملی گرفته شده و ۱ پزوی جدید جانشین ۱۰٫۰۰۰ پزوی قدیمی شد.
بعد در سال ۱۹۸۵، واحد پولی آسترال معرفی شد که با نسبت ۱ به ۱۰٫۰۰۰ جانشین پزوی جدید شد.
در سال ۱۹۹۲ دوباره پزوی جدید با همون نسبت قبلی جانشین آسترال شد.
از این دوران با لقب دوران «رژه صفرها» یاد می شه که در اون ۱ پزوی جدید برابر ۱۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰ پزوی قبل از سال ۱۹۸۳ بود.

۶- آنگولا: ۱۹۹۱-۱۹۹۹ میلادی

داستان ابرتورم در آنگولا حذف چندین صفر از واحد پولی این کشور یکی از موارد بسیار ناراحت کننده س. هر چند در سالای گذشته اقتصاد آنگولا رشد زیادی داشته اما این کشور در دوران جنگ داخلی که بین سالای ۱۹۷۵ تا ۲۰۰۲ میلادی ادامه داشت شرایط اقتصادی بسیار فلاکت باری رو تجربه می کرد.
جنگ داخلی فشار بسیار زیادی به اقتصاد کشور و واحد پول اون، کوانزا، تحمیل می کرد.

در سال ۱۹۹۱، بزرگ ترین اسکناس این کشور اسکناس ۵۰۰٫۰۰۰ کوانزایی بود و در سال ۱۹۹۴ آنگولاییا اسکناس ۵۰۰٫۰۰۰ کوانزایی رو به چشم دیدن. در سال ۱۹۹۵، اسکناس جدیدی چاپ شد که برابر ۱٫۰۰۰ کوانزای قدیمی بود اما نمونه ۵۰۰٫۰۰۰ کوانزایی اونم چاپ شد.
در سال ۱۹۹۹ کشور دوباره تماشاگر حذف صفرهای زیاد و تغییر واحد پول بود که در نتیجه اون ۱ کوانزای جدید برابر ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ کوانزای قدیمی گردید که در برابر کوانزای قبل از سال ۱۹۹۳ دارای ارزش مبادلاتی ۱ به ۱ میلیارد بود.